Art. 8a: Brak krótkotrwałości służby nie może być podstawą do wydania decyzji odmownej
- Brak krótkotrwałości służby nie jest wystarczające do wydania decyzji odmownej, zwłaszcza gdy Organ nie dokonał oceny, czy w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek.
- Dla stwierdzenia rzetelności wykonywania zadań przez funkcjonariusza nie jest konieczne legitymowanie się nagrodami czy wyróżnieniami. Narażenie zdrowia czy życia nie stanowi warunku rzetelnego wykonywania zadań. Nie ma podstaw do kwestionowania rzetelności, jeśli brak dowodów na działanie nierzetelne. (Wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 lipca 2024 r. sygn. akt II SA/Wa 2360/23)
Sprawa dotyczyła następującego stanu faktycznego: Funkcjonariusz pełnił służbę od 1 września 1982 r. do 31 sierpnia 1986 r. w Wydziale V SB, a od 1 września 1986 r. był słuchaczem w WSO MSW w Legionowie, a następnie studiował w ASW MSW w Warszawie, które to studia ukończył w 1991 r. Do 2004 r. pełnił służbę w Policji. Zdaniem Organu pełnienie służby przed 1990 r. przez 7 lat i 5 dni co stanowi 31% ogółu służby, nie może oznaczać krótkotrwałości służby. Niespełnienie przesłanki krótkotrwałości służby czyni bezcelową analizę rzetelności służby, zasadna jest decyzja odmowna. Powyższą decyzję zaskarżył pełnomocnik. Wyrokiem z dnia 25 lipca 2024 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję odmowną Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2023 r. w przedmiocie wyłączenia stosowania przepisów tzw. ustawy dezubekizacyjnej i rozstrzygnął o kosztach postępowania.
WSA w Warszawie przyjął, że zgodnie z poglądem dominującym w orzecznictwie NSA, przepis art. 8a zawiera jedną przesłankę jego zastosowania: szczególnie uzasadniony przypadek, którą należy rozważać z uwzględnieniem kryteriów: „krótkotrwałej służby przed dniem 31 lipca 1990 r.” oraz „rzetelnego wykonywania zadań po 12 września 1989 r. w szczególności z narażeniem zdrowia i życia” (tak w wyroku NSA z dnia 13 grudnia 2019 r., sygn. akt I OSK 1895/19). W tym samym wyroku NSA podkreślił, że krótkotrwała służba przed 21 lipca 1990 r. oraz rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r. w szczególności z narażeniem zdrowia i życia nie stanowią oddzielnych przesłanek, ponieważ poprzez zwrot „ze względu na” dookreślają one treść „szczególnie uzasadnionych przypadków”, ułatwiając obalenie domniemania służby charakteryzującej się zindywidualizowanym zaangażowaniem w działalność bezpośrednio ukierunkowaną na realizowanie ustrojowo zdeterminowanych zadań i funkcji właściwych państwu totalitarnemu. W świetle powyższego WSA w Warszawie za NSA przyjął, że:
- jednoczesne spełnienie kryteriów „krótkotrwałej służby przed dniem 31 lipca 1990 r.” oraz „rzetelnego wykonywania zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r. w szczególności z narażeniem zdrowia i życia” jest istotnym argumentem służącym obaleniu domniemania służby charakteryzującej się zindywidualizowanym zaangażowaniem w działalność bezpośrednio ukierunkowaną na realizowanie ustrojowo zdeterminowanych zadań i funkcji właściwych państwu totalitarnemu i tym samym może uprawniać do przyjęcia, że spełniona została przesłanka „szczególnie uzasadnionego przypadku”, chyba że w realiach konkretnej sprawy zostanie wykazane, że mimo spełnienia powyższych kryteriów, funkcjonariusz był zaangażowany w działalność bezpośrednio ukierunkowaną na realizowanie ustrojowo zdeterminowanych zadań i funkcji właściwych państwu totalitarnemu;
- brak spełnienia któregoś z kryteriów wskazanych w punktach 1 i 2 art. 8a ust. 1 ustawy nie wyłącza automatycznie spełnienia przesłanki „szczególnie uzasadnionych przypadków” , lecz wymaga zbadania, czy służba określonej osoby, mimo że nie była krótkotrwałą służbą przed dniem 31 lipca 1990 r., bądź nie charakteryzowała się „rzetelnym wykonywaniem zadań i obowiązków po 12 września 1989 r. w szczególności z narażeniem zdrowia i życia”, była służbą charakteryzującą się bezpośrednim zaangażowaniem w realizację zadań i funkcji państwa totalitarnego, czy też nie miała takiego charakteru, tj. była np. działalnością ograniczającą się do zwykłych standardowych działań podejmowanych w służbie publicznej, tj. na rzecz państwa jako takiego, a tym samym nie ma z punktu widzenia aksjologicznych podstaw demokratycznego państwa prawnego - konotacji pejoratywnych. W tym drugim przypadku dopuszczalne jest przyjęcie, że wystąpiły w sprawie „szczególnie uzasadnione przypadki” obalające domniemanie służby charakteryzującej się zindywidualizowanym zaangażowaniem w działalność bezpośrednio ukierunkowaną na realizowanie ustrojowo zdeterminowanych zadań i funkcji właściwych państwu totalitarnemu.
(Wyrok Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 lipca 2024 r. sygn. akt II SA/Wa 2360/23).