- Mechanizm „gilotyny” (art. 15c ust. 3) nie ma zastosowania wobec funkcjonariuszy, którzy wypracowali wysokość świadczenia ponad wskaźnik wskazany w art. 15 c ust. 3 służbą mundurową po 1990 r.
- Przepis art. 22a nie znajduje zastosowania do obliczenia wysokości policyjnej renty inwalidzkiej, do której prawa zostały nabyte z tytułu służby w Policji.
- Sąd Najwyższy nie uwzględnił stanowiska wyrażonego w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 2021 r., P 10/20, nie traktując tego orzeczenia jako wyroku Trybunału Konstytucyjnego w rozumieniu art. 173 i art. 190 ust. 1 Konstytucji RP z uwagi na udział w składzie orzekającym osób powołanych na zajęte już stanowiska sędziowskie w sądzie konstytucyjnym.
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2024 r. sygn. akt II USKP 33/23 (niepublikowany).
Decyzjami Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego MSWiA w Warszawie z dnia 01 sierpnia 2017 roku Ubezpieczonemu obniżono emeryturę i rentę inwalidzką od dnia 1 października 2017 r. na podstawie art. 15c i art. 22a.
Ubezpieczony pełnił służbę w Wydziale III SB RUSW w Toruniu od 1984 r. W okresie od 01 września 1986r. do 23 czerwca 1989r. Ubezpieczony odbywał stacjonarnie studia wyższe w WSO MSW w Legionowie. Od 1 lipca 1989r. – ubezpieczony zajmował stanowisko Inspektora Inspektoratu 2 SB WUSW w Toruniu. Od 01 listopada 1989r. Ubezpieczony pracował jako Inspektor Wydziału Studiów i Analiz SB WUSW w Toruniu – do 8 lutego 1990r.
Z dniem 31 lipca 1990r. Ubezpieczony został zwolniony ze służby SB z mocy prawa na podstawie art. 131 ust. 1 ustawy o UOP. Następnie Ubezpieczony pełnił służbę w Policji do 2007 r. Uzyskał prawo do policyjnej emerytury. W 2008r. Ubezpieczony został zaliczony do 3 grupy inwalidów i otrzymał prawo do policyjnej renty inwalidzkiej.
Wyrokiem z dnia 10 marca 2021 roku Sąd Okręgowy w Toruniu oddalił Odwołania Ubezpieczonego od decyzji obniżających świadczenia.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok w ten tylko sposób, że okres od 1 września 1986r. do 23 czerwca 1989r. i od 8 lutego 1990r. do 31 lipca 1990r. nie został uznany za służbę na rzecz państwa totalitarnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku za służbę na rzecz państwa totalitarnego w rozumieniu art. 13b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji nie można uznać nauki w Wyższej Szkole Oficerskiej MSW w Legionowie (od 1 września 1986 r. do 23 czerwca 1989 r., 2 lata 9 miesięcy i 23 dni).
Podobnie należy ocenić okres służby odwołującego po 8 lutego 1990 roku do 31 lipca 1990 r. w Milicji Obywatelskiej (5 miesięcy i 20 dni). W pozostałym zakresie apelację oddalił.
Na skutek skargi kasacyjnej pełnomocnika Odwołującego się, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w części oddalającej apelację i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku.
Zgodnie z art. 15 c ust. 3 wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Sąd Najwyższy wskazał, że art. 15 c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej zawiera mechanizm swoistej „gilotyny” obniżającej wysokość świadczeń tych funkcjonariuszy, którzy pomyślnie przeszli weryfikację w 1990 r. i w kolejnych latach służyli w wolnej Polsce. Obniżenie świadczenia do pułapu przeciętnej emerytury (art. 15 c ust. 3), gdy wysokość „ponad” ten wskaźnik została wypracowana służbą mundurową po 1990 r. w sposób oczywisty narusza art. 32 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji; godzi w art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji RP; narusza prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego z art. 67 ust. 1 Konstytucji; narusza art. 2 Konstytucji RP. Przemawia to za odmową zastosowania art. 15 c ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej (zob. też np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2023 r. , I USKP 63/22, lex nr 3563400 oraz z 24 maja 2023 r., II USKP 40/23, lex nr 3568174). W rozpoznawanej sprawie, przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, wskazany mechanizm „gilotyny” miał zastosowanie, a wobec tego należy go pominąć, czego Sąd Apelacyjny nie uwzględnił.
Renta inwalidzka została przyznana w związku z pełnieniem służby w Policji, nie zaś w Służbie Bezpieczeństwa. Art. 22a ustawy zaopatrzeniowej nie czyni zadość regule proporcjonalności Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej, podstawę wymiaru renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku. Sposób kalkulacji policyjnej renty inwalidzkiej w wielu przypadkach objętych analogicznymi decyzjami nie ma związku z okresem służby na rzecz państwa totalitarnego. Art. 22a ustawy zaopatrzeniowej nie znajduje zastosowania do obliczenia wysokości policyjnej renty inwalidzkiej, do której prawa zostały nabyte z tytułu służby w Policji, a nie z tytułu służby na rzecz państwa totalitarnego. Sad Najwyższy nie uwzględnił stanowiska wyrażonego w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 2021 r., P 10/20, nie traktując tego orzeczenia jako wyroku Trybunału Konstytucyjnego w rozumieniu art. 173 i art. 190 ust. 1 Konstytucji RP z uwagi na udział w składzie orzekającym osób powołanych na zajęte już stanowiska sędziowskie w sądzie konstytucyjnym. Ponadto wypowiedz ta dotyczyła innego stanu faktycznego niż w tej sprawie, w której to staż rentowy wypracował w Policji i w związku ze służbą w Policji powstała niezdolność do pracy.
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2024 r. sygn. akt II USKP 33/23 (niepublikowany).