• Adwokat
  • Cywilne
  • Firmy
  • Mundury

Uprawniony do zachowku może przenieść na inną osobę przysługującą mu z tego tytułu wierzytelność. Żaden z przepisów nie wyłącza z obrotu wierzytelności wynikającej z tytułu zachowku, tak więc uprawniony do zachowku ma prawo do zbycia takiej wierzytelności. (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 1975 r. III CZP 91/74).

W myśl art. 991 § 2 kodeksu cywilnego osobom uprawnionym do zachowku, które nie otrzymały od spadkodawcy w drodze darowizny albo rozrządzenia testamentowego określonej korzyści majątkowej stanowiącej zachowek, przysługuje przeciwko spadkobiercom roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej; przysługująca zaś osobom uprawnionym do zachowku wierzytelność należy do długów spadkowych (art. 922 § 3 kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 509 kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew); wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przepis art. 509 kodeksu cywilnego zasadniczo dopuszcza przelew każdej wierzytelności, chyba że sprzeciwia się temu przepis ustawy, zastrzeżenie umowne lub właściwość zobowiązania.

Jeżeli chodzi o pierwszą z wymienionych przesłanek negatywnych, to przepisy ustawy zawierają szereg postanowień wyłączających dopuszczalność przelewu wierzytelności. Przykładowo: przepis art. 595 § 1 kodeksu cywilnego, stanowiący o niezbywalności prawa odkupu; art. 602 § 1 kodeksu cywilnego, przewidujący niezbywalność prawa pierwokupu; art. 912 kodeksu cywilnego, wyłączający dopuszczalność zbycia prawa dożywocia. Natomiast obowiązujące przepisy nie zawierają normy zakazującej zbywania wierzytelności z tytułu zachowku.

Nie wymaga bliższego omówienia druga z wymienionych w art. 509 § 1 kodeksu cywilnego negatywnych przesłanek, w myśl której przelew wierzytelności nie jest dopuszczalny, jeśli sprzeciwiłoby się to zastrzeżeniu umownemu, gdyż przesłanka ta nie wchodzi w niniejszej sprawie w rachubę z racji charakteru roszczenia.

Właściwość zobowiązania również nie wyklucza zbycia wierzytelności z tytułu zachowku. Okoliczność, że ustawodawca przyznaje prawo do zachowku tylko wąskiemu gronu najbliższych spadkodawcy osób, bo tylko zstępnym, małżonkowi i rodzicom (art. 991 § 1 k.c.), nie nadaje wierzytelności z tytułu zachowku tak dalece osobistego charakteru, aby pozbawiał on ją przymiotu prawa majątkowego, które może być przedmiotem zwykłego obrotu. Ponadto skoro osoba uprawniona do zachowku mogłaby zbyć spadek lub udział spadkowy, gdyby dziedziczyła spadek, to w drodze wykładni a maiore ad minus można dojść do wniosku, że może ona zbyć również swoją wierzytelność z tytułu zachowku, stanowiącą odpowiednio mniejszą część jej udziału spadkowego. Nie ma podstaw do przyjęcia, że roszczenie o zachowek ma charakter ściśle osobisty, wyłączający jego zbywalność.

(Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 1975 r. III CZP 91/74)