• Adwokat
  • Cywilne
  • Firmy
  • Mundury

Wydawanie, na wniosek sądów przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne, opinii w sprawach innych niż sprawy nieletnich, jest niezgodne z art. 84 § 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2014 r. poz. 382), a przez to z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – uznał Trybunał Konstytucyjny w Wyroku z dnia 28 października 2015 r., (sygn. akt U 6/13).

Dotychczas rodzinne ośrodki diagnostyczno – konsultacyjne opiniowały w sprawach innych niż sprawy nieletnich, np. w sprawach o rozwód, ustalenie kontaktów, czy władzę rodzicielską.

Przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich wskazują, że ośrodki te są uprawnione do wydawania opinii w sprawach zapobiegania i zwalczania demoralizacji, w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18, w postępowaniach w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17; wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że wydawanie opinii w sprawach, które nie dotyczą demoralizacji nieletnich oraz postępowań poprawczych i wykonawczych, nie ma podstawy prawnej. W sprawach rodzinnych sąd nie zasięga opinii ośrodków "w celu zapobiegania demoralizacji" nieletniego. W zdecydowanej większości spraw rodzinnych i opiekuńczych sąd zasięga takiej opinii, aby ustalić sytuację rodzinną i wychowawczą małoletniego w celu wydania orzeczenia zgodnego z jego dobrem. Minister Sprawiedliwości wydając przepisy wykonawcze dokonał rozszerzającej wykładni przepisów ustawy przy określaniu uprawnień RODK. Treść § 11ust. 1 wskazuje bowiem, iż termin wydania opinii nie powinien przekraczać 14 dni w sprawach nieletnich i 30 dni w pozostałych sprawach, licząc od dnia zakończenia badania. Tymczasem przepis z ustawy upoważniający Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia nie przewiduje, aby zakres działania ośrodków mógł obejmować wspomaganie sądów w innych sprawach niż sprawy dotyczące nieletnich, uznał Trybunał.

Niekonstytucyjne przepisy utracą moc 31 grudnia 2015 r. Od 2016 r. zacznie obowiązywać nowa ustawa, zgodnie z którą w miejsce rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych powstaną opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów. Przepisy te dają już ustawową podstawę do opiniowania zarówno w sprawach nieletnich, jak i rodzinnych.

Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że niekonstytucyjność przepisów nie daje podstaw do wznawiania postępowań w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, w których sądy zasięgały opinii RODK.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2015 r., (sygn. akt U 6/13).