• Adwokat
  • Cywilne
  • Firmy
  • Mundury

Tzw. ustawa dezubekizacyjna z 2016 r. przewiduje w szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwość wyłączenia decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji zastosowania przepisów obniżających emeryturę bądź rentę wobec funkcjonariuszy, którzy w rozumieniu ustawy pełnili służbę na rzecz państwa totalitarnego, jeśli przed dniem 31 lipca 1990 r. pełnili służbę krótkotrwale oraz rzetelnie wykonywali zadania i obowiązki po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia.

Ustawa z 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2016 r. poz. 2270) przewiduje obniżenie emerytur i rent inwalidzkich wszystkim funkcjonariuszom, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. i którzy w okresie od 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. pełnili służbę w wymienionych w ustawie instytucjach i formacjach (tzw. służba na rzecz państwa totalitarnego). Obniżeniu podlegają także renty rodzinne, pobierane po funkcjonariuszach, którzy także taką służbę pełnili.

Zgodnie z art. 8a ustawy dezubekizacyjnej minister właściwy do spraw wewnętrznych, w drodze decyzji, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, może wyłączyć stosowanie art. 15c, art. 22a i art. 24a (przepisy dotyczące ustalenia na nowo: emerytury, renty inwalidzkiej, renty rodzinnej), ze względu na: krótkotrwałą służbę przed dniem 31 lipca 1990 r. oraz rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r., w szczególności z narażeniem zdrowia i życia osób pełniących służbę, o której mowa w art. 13b (służbę w okresie od 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. w określonych w ustawie cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach). Decyzja Ministra wyłączająca stosowanie przepisów obniżających świadczenie może być wydana zarówno wobec samego funkcjonariusza jak też wobec członków rodzin pobierających renty rodzinne.

Postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji w trybie art. 8 a ustawy może być wszczęte z urzędu albo na wniosek strony. Wydanie Decyzji w sprawie będzie wymagało przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego tj. ustalenia czasu trwania służby przed dniem 31 lipca 1990 r. oraz sposobu wykonywania zadań i obowiązków i ich charakteru po dniu 12 września 1989 r. Minister może zwrócić się o informację do organów właściwych ze względu na pełnioną służbę przez funkcjonariusza, by ustalić przebieg służby, a także do IPN, bu ustalić krótkotrwałość służby przed 31 lipca 1990 r. Wydanie Decyzji powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania (art. 35 k.p.a.). O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od Ministra.

Decyzja Ministra ma charakter uznaniowy. Uzasadnienie decyzji uznaniowej musi być wyczerpujące i zindywidualizowane. W demokratycznym państwie prawnym (art. 2 Konstytucji RP) pozostawienie rozstrzygnięcia sprawy uznaniu organu administracji publicznej oznacza domniemanie decyzji pozytywnej dla strony (Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt I OSK 369/12).

Kryterium krótkotrwałej służby przed dniem 31 lipca 1990 r.

Znamię "krótkotrwała służba" w jednostkach i instytucjach, o których mowa w art. 13 b nie zostało zdefiniowane w ustawie. Jest pojęciem nieostrym. Pomocne dla ustalenia znaczenia tego znamienia może być porównanie czasu trwania służby funkcjonariusza przed dniem 31 lipca 1990 r. do okresu służby po tej dacie. To ocenne określenie może oznacza kilka tygodni, a może rozciągnąć się nawet do kilku lat. Wszystko zależy od tego jak restrykcyjną interpretację tego pojęcia przyjmie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także sądy rozpatrujące skargi od decyzji wydanych w trybie art. 8a.

Kryterium rzetelnego wykonywania zadań i obowiązków po dniu 12 września 1989 r.

Także to pojęcie nie zostało zdefiniowane w ustawie. Dowodem na rzetelne wykonywanie zadań i obowiązków mogą być dokumenty potwierdzające: awanse, okresowe opinie służbowe, otrzymane nagrody, odznaczenia. Można także przyjąć założenie, że jeśli funkcjonariusz nie był karany dyscyplinarnie, to wykonywał rzetelnie swoje zadania i obowiązki.

Kryterium pełnienia służby z narażeniem zdrowia i życia

Ustawodawca nie określił czym jest pełnienie służby z narażeniem zdrowia i życia. Zakres wykonywanych obowiązków przez funkcjonariuszy był różny. Określenie "warunki szczególnie zagrażające życiu i zdrowiu" pojawiło się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków podwyższania emerytur funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej (Dz.U. 2005 nr 86 poz. 734). Pełnienie służby w warunkach szczególnie zagrażających zdrowiu i życiu uzasadniało podwyższenie emerytury. Uzyskanie wyższego świadczenia na podstawie przepisów w/w Rozporządzenia może być dowodem na to, że służba była pełniona z narażeniem zdrowia i życia. Trzeba jednak pamiętać, że kryterium pełnienia służby z narażeniem zdrowia i życia jest także ocenne i wykładni dokona organ wydający Decyzję.

Od Decyzji Ministra przysługuje wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy złożony w terminie 14 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia, a w dalszej kolejności przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Osoby, którym zostanie wydana pozytywna decyzja Ministra, zachowają świadczenia w dotychczasowej wysokości.